چرا نوع آب و هوا در همه جای ایران یکسان نیست
ایران کشور بزرگی است و موقعیت جغرافیایی متنوعی دارد. به همین دلیل، نوع آب و هوا در همه جای ایران یکسان نیست و شاهد تنوع آب و هوایی قابل توجهی در مناطق مختلف آن هستیم. دلایل اصلی این تفاوت‌ها را می‌توان به شرح زیر خلاصه کرد:
1. موقعیت جغرافیایی و عرض جغرافیایی:
- ایران در عرض‌های جغرافیایی میانه قرار گرفته است، اما از نظر وسعت، از عرض‌های پایین تا عرض‌های بالاتر امتداد دارد. مناطق جنوبی ایران به خط استوا نزدیک‌تر هستند و نور خورشید به صورت مستقیم‌تر به آن‌ها می‌تابد. در نتیجه، این مناطق گرم‌تر هستند.
- مناطق شمالی ایران از خط استوا دورتر هستند و نور خورشید به صورت مایل‌تر به آن‌ها می‌تابد. به همین دلیل، این مناطق خنک‌تر هستند.
2. ارتفاع از سطح دریا:
- ایران کشوری کوهستانی است و دارای رشته‌کوه‌های بلند و فلات‌های مرتفع است. با افزایش ارتفاع از سطح دریا، دما کاهش می‌یابد. به همین دلیل، مناطق کوهستانی ایران مانند رشته‌کوه‌های البرز و زاگرس، آب و هوای سردتری نسبت به مناطق پست و جلگه‌ای دارند.
- مناطق ساحلی و جلگه‌ای ایران که ارتفاع کمی از سطح دریا دارند، آب و هوای گرم‌تری را تجربه می‌کنند.
3. دوری و نزدیکی به دریا:
- ایران از شمال و جنوب به دریاها دسترسی دارد (دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب). مناطق ساحلی به دلیل نزدیکی به دریا، تحت تاثیر رطوبت دریا قرار می‌گیرند و آب و هوای معتدل‌تری دارند.
- مناطق داخلی ایران که از دریا دور هستند، آب و هوای خشک‌تری دارند و اختلاف دمای شب و روز در آن‌ها بیشتر است (یعنی تابستان‌های بسیار گرم و زمستان‌های بسیار سرد).
4. جهت و امتداد رشته‌کوه‌ها:
- رشته‌کوه‌های ایران مانند البرز و زاگرس، نقش مهمی در توزیع بارش و رطوبت در کشور دارند. این کوه‌ها با جهت و امتداد خاص خود، مانع عبور رطوبت از دریاها به مناطق داخلی می‌شوند و باعث می‌شوند که بخش‌های شمالی و غربی ایران بارش بیشتری دریافت کنند، در حالی که مناطق مرکزی و شرقی خشک‌تر باقی بمانند.
- به عنوان مثال، رشته‌کوه البرز با قرار گرفتن در شمال ایران، رطوبت دریای خزر را جذب کرده و باعث بارش فراوان در سواحل شمالی می‌شود، در حالی که دامنه‌های جنوبی آن خشک‌تر هستند.
5. بادها:
- انواع بادها در ایران می‌وزند که هر کدام ویژگی‌های آب و هوایی خاص خود را دارند. بادهای مرطوب دریایی رطوبت و بارش را به مناطق ساحلی می‌آورند، در حالی که بادهای خشک از مناطق بیابانی و کویری، باعث افزایش خشکی و گرما می‌شوند.
به طور خلاصه، تنوع آب و هوایی در ایران ناشی از ترکیبی از عوامل جغرافیایی مانند موقعیت عرض جغرافیایی، ارتفاع، دوری و نزدیکی به دریا، جهت رشته‌کوه‌ها و بادها است. این عوامل باعث می‌شوند که ایران از آب و هوای بسیار متنوعی برخوردار باشد، از آب و هوای معتدل و مرطوب در سواحل شمالی تا آب و هوای گرم و خشک در مناطق مرکزی و کویری، و آب و هوای سرد کوهستانی در ارتفاعات.
