چرا در ابتدا ایران آتش بس را نمی پذیرفت
ایران در سال‌های نخست جنگ تحمیلی (۱۹۸۰–۱۹۸۸) چندین بار طرح‌های آتش‌بس را نپذیرفت. مهم‌ترین دلایل عبارت بودند از:
- مطالبهٔ عقب‌نشینی کامل عراق و محکومیت تجاوز
- قطعنامه‌های اولیهٔ شورای امنیت (نظیر قطعنامه‌های ۵۱۴ و ۵۸۲) یا عراق را به‌عنوان متجاوز مشروع نمی‌دانستند و یا تحقق عقب‌نشینی کامل از تمام مناطق اشغالی (از جمله خرمشهر و فاو) را تضمین نمی‌کردند. ایران تأکید داشت که آتش‌بس نباید تنها در عرصهٔ نظامی متوقف شود، بلکه مقدم بر آن باید عدالت جنگی اجرا و عامل تجاوز مجازات شود (ویکی‌پدیا, ویکی‌پدیا).
- بی‌اعتمادی به رژیم صدام و تداوم تهدید شیمیایی
- عراق پیش‌تر از سلاح‌های شیمیایی علیه نیروهای ایرانی و غیرنظامیان استفاده کرده بود و تهران می‌گفت مادامی که صدام در قدرت باشد، حتی پس از آتش‌بس نیز امکان حملهٔ مجدد وجود دارد. این بی‌اعتمادی باعث شد ایران تا اطمینان از تضمین‌های جدی بین‌المللی طرح آتش‌بس را نپذیرد (Middle East Institute, ویکی‌پدیا).
- دیدگاه ایدئولوژیک و آرمان «صدور انقلاب»
- رهبری ایران جنگ را نه صرفاً یک مناقشهٔ مرزی، بلکه «جنگی مقدس» و فرصتی برای دفاع از محرومان جهان می‌دید. هدف برد-برد یا توقف فوری درگیری در چارچوب محدودهٔٔ پیش از جنگ، با این نگاه همخوانی نداشت و تا زمانی که به «آزادسازی کامل» کشور و تغییر رفتار بغداد نینجامد، آتش‌بس پذیرفته نمی‌شد (The New Yorker, ویکی‌پدیا).
- سخن نهایی رهبری: «جام زهر»
در مجموع، تهران تا زمانی که تضمین‌های سیاسی و امنیتی لازم (اعم از محکومیت عراق به تجاوز، عقب‌نشینی کامل نیروها و تضمین عدم تکرار حمله) را مشاهده نمی‌کرد، از پذیرش آتش‌بس خودداری می‌کرد. پس از هفت سال نبردِ خونین و سنگین، بالاخره با قطعنامهٔ ۵۹۸ و تحت فشار شرایط راهبردی و اقتصادی، ایران تن به آتش‌بس داد.
