مراحل تحقیق علمی کلاس ششم
مراحل تحقیق علمی کلاس ششم
مرحله اول: مشاهده
در این مرحله، دانش‌آموز با دقت به موضوع مورد نظر خود توجه می‌کند و آن را با همه‌ی حواس خود درک می‌کند. برای مثال، اگر دانش‌آموز بخواهد در مورد تأثیر نور خورشید بر رشد گیاه تحقیق کند، ابتدا باید با دقت گیاه را در نور و بدون نور مشاهده کند و تغییراتی را که در آن ایجاد می‌شود، یادداشت کند.
مرحله دوم: طرح مسئله
در این مرحله، دانش‌آموز بر اساس مشاهدات خود، مسئله‌ای را که می‌خواهد در مورد آن تحقیق کند، مطرح می‌کند. برای مثال، دانش‌آموزی که در مورد تأثیر نور خورشید بر رشد گیاه تحقیق می‌کند، ممکن است این مسئله را مطرح کند که «آیا نور خورشید بر رشد گیاه تأثیر دارد؟»
مرحله سوم: تعریف فرضیه در روش تحقیق
در این مرحله، دانش‌آموز پاسخ احتمالی به مسئله را پیش‌بینی می‌کند. برای مثال، دانش‌آموزی که مسئله‌ی بالا را مطرح کرده است، ممکن است فرضیه‌ی زیر را مطرح کند: «نور خورشید بر رشد گیاه تأثیر مثبت دارد.»
مرحله چهارم: آزمایش
در این مرحله، دانش‌آموز فرضیه‌ی خود را آزمایش می‌کند. برای مثال، دانش‌آموزی که فرضیه‌ی بالا را مطرح کرده است، می‌تواند دو گروه از گیاهان را با شرایط یکسان پرورش دهد، اما یک گروه را در نور و گروه دیگر را در تاریکی قرار دهد. سپس، تغییراتی را که در دو گروه ایجاد می‌شود، مقایسه می‌کند.
مرحله پنجم: نتیجه‌گیری
در این مرحله، دانش‌آموز بر اساس نتایج آزمایش، به نتیجه‌گیری می‌رسد. برای مثال، اگر دانش‌آموزی که دو گروه از گیاهان را پرورش داده است، مشاهده کند که گیاهان گروهی که در نور قرار داشته‌اند، رشد بیشتری داشته‌اند، می‌تواند نتیجه بگیرد که فرضیه‌ی او صحیح بوده است.
مراحل روش علمی به‌صورت یک چرخه است و دانش‌آموز می‌تواند در صورت نیاز، به مراحل قبل بازگردد و تحقیق خود را ادامه دهد. برای مثال، دانش‌آموزی که تحقیق خود را در مورد تأثیر نور خورشید بر رشد گیاه به پایان رسانده است، ممکن است بخواهد در مورد تأثیر عوامل دیگری مانند دما یا رطوبت بر رشد گیاه نیز تحقیق کند.
نکات مهم در انجام تحقیق علمی
- دقت در انجام مشاهدات
- طرح مسئله‌ای که قابل‌تحقیق باشد
- مطرح کردن فرضیه‌ای که با مشاهدات دانش‌آموز سازگار باشد
- انجام آزمایش‌های دقیق
- نتیجه‌گیری منطقی بر اساس نتایج آزمایش
مثال‌هایی از تحقیق علمی در کلاس ششم
- تأثیر نور خورشید بر رشد گیاه
- تأثیر دما بر ذوب شدن یخ
- تأثیر رطوبت بر رشد قارچ
- تأثیر نوع خاک بر رشد گیاه
- تأثیر نوع کود بر رشد گیاه
دانش‌آموزان کلاس ششم می‌توانند با انجام تحقیقات علمی، مهارت‌های مختلفی مانند مشاهده، تفکر انتقادی، حل مسئله و ارتباط برقرار کردن را در خود پرورش دهند.
