کلاس نهممطالعات اجتماعی

جواب فعالیت های درس دوازدهم مطالعات نهم

فعالیت صفحه 77 مطالعات نهم

1-چرا عباس میرزا به فکر نوسازی و اصلاح کشور افتاد؟

عباس میرزا، ولیعهد فتحعلی شاه، در جنگ های ایران و روسیه و ایران و انگلیس شرکت داشت. او در این جنگ ها با پیشرفت های علمی و صنعتی کشورهای اروپایی آشنا شد و به این نتیجه رسید که ایران برای مقابله با این کشورها باید خود را نوسازی کند. او همچنین متوجه شد که برای پیشرفت ایران، باید تغییراتی در زمینه های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ایجاد شود.

2-فکر می کنید اگر یک کشور از دشمن خود درخواست کمک کند، دشمن تمام تجربه ها و دانش موردنیاز برای اصلاح یا پیشرفت آن کشور را در اختیارش قرار می دهد؟ چرا؟

خیر، یک کشور دشمن به طور کامل تجربیات و دانش خود را در اختیار کشوری که از آن درخواست کمک کرده قرار نمی دهد. دلیل این امر این است که دشمن به دنبال منافع خود است و ممکن است از این دانش و تجربیات برای ضربه زدن به کشور درخواست کننده کمک استفاده کند.

3-به نظر شما، چرا اگر کشوری به سلاح علم و دانش مجهّز نباشد، نمی تواند قوی شود و در مقابل دشمنانش، مقتدرانه بایستد؟

علم و دانش، پایه و اساس پیشرفت و توسعه هر کشوری است. با علم می توان در زمینه های مختلف، از جمله نظامی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی پیشرفت کرد. کشوری که به سلاح علم و دانش مجهّز نباشد، نمی تواند در مقابل دشمنانش، مقتدرانه بایستد.

فعالیت صفحه 79 مطالعات نهم

4-الف) انگیزه و اهداف امیرکبیر از اقدامات اصلاحی چه بود؟

انگیزه و اهداف امیرکبیر از اقدامات اصلاحی، عبارت بودند از:

  • نوسازی تشکیلات حکومتی و مبارزه با مفاسد اداری و اقتصادی: امیرکبیر معتقد بود که برای پیشرفت ایران، باید ساختار حکومتی و سیستم اداری کشور اصلاح شود. او برای این منظور، اقداماتی مانند اصلاح قانون مالیات، وادار کردن زمین داران بزرگ به پرداخت مالیات، و مبارزه با رشوه خواری را انجام داد.
  • حفظ استقلال کشور و قطع نفوذ روسیه و انگلستان در ایران: امیرکبیر می دانست که روسیه و انگلستان به دنبال گسترش نفوذ خود در ایران هستند. او برای مقابله با این نفوذ، اقداماتی مانند تأسیس مدرسه دارالفنون و انتشار روزنامه وقایع اتفاقیه را انجام داد.

ب) شما کدام یک از اصلاح گری های امیرکبیر را مؤثرتر می دانید؟ اگر شما جای امیرکبیر بودید، چه کارهایی برای پیشرفت ایران در آن زمان می کردید؟

من معتقدم که تأسیس مدرسه دارالفنون، از موثرترین اصلاحات امیرکبیر بود. این مدرسه، اولین مدرسه نوین در ایران بود که به تربیت نیروی انسانی متخصص و متعهد برای اداره کشور پرداخت.

اگر من جای امیرکبیر بودم، علاوه بر تأسیس مدرسه دارالفنون، اقدامات زیر را نیز برای پیشرفت ایران انجام می دادم:

  • توسعه کشاورزی و صنعت: برای افزایش درآمد کشور و ایجاد اشتغال، باید کشاورزی و صنعت را توسعه می دادم.
  • تقویت ارتش: برای دفاع از کشور در برابر تجاوزات خارجی، باید ارتش را تقویت می کردم.
  • توسعه آموزش و پرورش: برای تربیت نیروی انسانی متخصص و متعهد، باید آموزش و پرورش را توسعه می دادم.

پ) به نظر شما، چرا امیرکبیر بر استخدام نکردن معلمان و استادان روسی و انگلیسی در مدرسه دارالفنون، اصرار می کرد؟

امیرکبیر می دانست که روسیه و انگلستان به دنبال گسترش نفوذ خود در ایران هستند. او برای جلوگیری از این نفوذ، بر استخدام نکردن معلمان و استادان روسی و انگلیسی در مدرسه دارالفنون، اصرار می کرد.

5-چند مورد از اقدامات امیرکبیر را در زمینه رواج عدالت و پیشرفت علمی و فرهنگی بنویسید.

از اقدامات امیرکبیر در زمینه رواج عدالت و پیشرفت علمی و فرهنگی، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • اصلاح قانون مالیات: امیرکبیر قانون مالیات را اصلاح کرد تا مالیات به صورت عادلانه از مردم گرفته شود.
  • وادار کردن زمین داران بزرگ به پرداخت مالیات: امیرکبیر زمین داران بزرگ را وادار کرد که مالیات خود را به دولت پرداخت کنند.
  • تأسیس مدرسه دارالفنون: امیرکبیر مدرسه دارالفنون را تأسیس کرد تا جوانان ایرانی در زمینه های مختلف علمی و فنی آموزش ببینند.
  • انتشار روزنامه وقایع اتفاقیه: امیرکبیر روزنامه وقایع اتفاقیه را منتشر کرد تا اخبار و اطلاعات را به مردم برساند.

6 -به نظر شما با توجه به اصلاحات امیرکبیر، چرا شاهزادگان و درباریان قاجار و عوامل وابسته خارجی برای برکناری و قتل امیرکبیر توطئه کردند؟

شاهزادگان و درباریان قاجار و عوامل وابسته خارجی، از اقدامات امیرکبیر برای نوسازی کشور و قطع نفوذ خود، ناراحت بودند. آنها می دانستند که اگر امیرکبیر در قدرت بماند، منافع آنها به خطر خواهد افتاد. بنابراین، آنها برای برکناری و قتل امیرکبیر توطئه کردند.

فعالیت صفحه 81 مطالعات نهم

7- الف) دلیل اصلی شکل گیری نهضت تنباکو چه بود؟

دلیل اصلی شکل گیری نهضت تنباکو، اعتراض به واگذاری امتیازات اقتصادی به بیگانگان بود. در سال ۱۲۷۰ هجری شمسی، ناصرالدین شاه قاجار امتیاز کشت و فروش تنباکو در ایران را به مدت ۵۰ سال به یک شرکت انگلیسی واگذار کرد. این امتیاز، باعث اعتراض گسترده مردم و علمای شیعه شد. آنها معتقد بودند که این امتیاز، موجب تسلط اقتصادی و سیاسی انگلیس بر ایران خواهد شد.

ب) موفقیت نهضت تنباکو از نظر سیاسی و اجتماعی چه اهمیتی داشت؟

موفقیت نهضت تنباکو، از نظر سیاسی و اجتماعی، اهمیت زیادی داشت. این نهضت، نخستین حرکت جدّی مردم ایران برای رهایی از نفوذ و سلطه خارجی و ایستادگی در برابر ستم داخلی بود. پیروزی این نهضت، حس اعتماد به نفس و روحیه مقاومت و مبارزه را در مردم تقویت کرد.

علاوه بر این، نهضت تنباکو، نقش مهمی در بیداری سیاسی مردم ایران داشت. این نهضت، نشان داد که مردم ایران، می توانند در برابر ظلم و استبداد، ایستادگی کنند و برای حقوق خود مبارزه کنند.

اهمیت نهضت تنباکو از نظر سیاسی و اجتماعی را می توان به شرح زیر خلاصه کرد:

  • نهضت تنباکو، نخستین حرکت مردمی در ایران علیه استبداد و سلطه خارجی بود.
  • این نهضت، حس اعتماد به نفس و روحیه مبارزه را در مردم ایران تقویت کرد.
  • نهضت تنباکو، نقش مهمی در بیداری سیاسی مردم ایران داشت.

نهضت تنباکو، نقطه عطفی در تاریخ ایران بود. این نهضت، زمینه را برای وقوع سایر جنبش های اجتماعی و سیاسی در ایران، از جمله جنبش مشروطیت، فراهم کرد.

فعالیت صفحه 81 مطالعات نهم

پاسخ به سوالات

الف) فرمان لغو امتیاز توتون و تنباکو توسط چه کسی صادر و توسط چه کسی به مردم ابلاغ شد؟

فرمان لغو امتیاز توتون و تنباکو توسط ناصرالدین شاه قاجار صادر و توسط امین‌السلطان، صدراعظم وقت، به مردم ابلاغ شد.

ب) فکر می کنید چرا در این فرمان، هیچ اشاره ای به اشتباه شاه و حکومت در انعقاد اولیه قرارداد با استعمارگران نشده است و بلکه در مقابل، لغو آن به لطف و مرحمت شاه نسبت داده شده است؟

در آن زمان، حکومت قاجار از نظر سیاسی و اقتصادی بسیار ضعیف بود و تحت نفوذ کشورهای استعماری، به ویژه انگلستان، قرار داشت. بنابراین، شاه و حکومت ترجیح می‌دادند که اشتباه خود را به گردن دیگران بیندازند و از این طریق، از انتقادات و اعتراضات مردم بگریزند.

پ) در کدام قسمت های فرمان، می توانید تکبّر و خودخواهی شاهانه را ببینید؟ آیا فکر نمی‌کنید که یکی از عوامل پیشرفت نکردن ایران در گذشته، وجود چنین حکومت و شاهانی بوده است؟

در قسمت‌های زیر از فرمان، می‌توان تکبر و خودخواهی شاهانه را مشاهده کرد:

    • “… به جهت مصالح عالیه دولت که حفظ انتظام و امنیت ملت است…”
    • “… به موجب مهر و امضای این فرمان به کلی ملغی و منحل گردید…”
    • “… مردم هم خودشان را از این زحمت و تحمیل آسوده دانسته به دعاگویی وجود مسعود همایونی و به شکرگزاری مراحم کامله همایون خسروانه بیفزایند و بعضی حرکات جاهلانه را به کلی موقوف نمایند …”

بله، یکی از عوامل پیشرفت نکردن ایران در گذشته، وجود چنین حکومت و شاهانی بوده است که هیچگونه حقی برای مردم قائل نبودند و ثروت‌های کشور را بخشی از ثروت خود می‌شمردند و فقط در پی خوشگذرانی و زورگویی بر مردم بودند.

ت) وقتی متن این سند را می خوانید چه نکته هایی شما را بیشتر به فکر وا می دارد یا توجه شما را جلب می کند؟

نکاتی که توجه من را در این سند جلب می کند عبارتند از:

    • ضعف و استیصال حکومت قاجار در برابر کشورهای استعماری
    • تکبر و خودخواهی شاهانه
    • نبود حقوق مردم در آن زمان
    • اهمیت نهضت تنباکو در تاریخ ایران

این سند نشان می‌دهد که حکومت قاجار در آن زمان، از نظر سیاسی و اقتصادی بسیار ضعیف بود و تحت نفوذ کشورهای استعماری، به ویژه انگلستان، قرار داشت. شاه و حکومت نیز، به دلیل ضعف و استیصال خود، هیچگونه حقی برای مردم قائل نبودند و ثروت‌های کشور را بخشی از ثروت خود می‌شمردند.

نهضت تنباکو، که در پاسخ به امتیاز انحصار توتون و تنباکو به یک شرکت انگلیسی به رهبری آیت‌الله میرزا حسن شیرازی شکل گرفت، نشان داد که مردم ایران در آن زمان، در برابر استعمار و ظلم شاه قاجار، ایستادگی کردند و برای حفظ حقوق خود مبارزه کردند. این نهضت، یکی از مهم‌ترین جنبش‌های اجتماعی در تاریخ ایران است که نقش مهمی در بیداری مردم ایران و تقویت روح ملی‌گرایی در آنها داشت.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا